Leren is veranderen, maar hoe ver kun je gaan?
Leren is veranderen. Dat is wel duidelijk. Als er echt geleerd is, is er ook iets veranderd bij de persoon die dat geleerd heeft en de omgeving ziet dat. Toch mag je bij het veranderen ook vraagtekens plaatsen. Er zijn grenzen aan wat wel en wat niet veranderd kan worden. Als er een secretaresse wordt gevraagd, dan kan ik als man wel solliciteren, maar ook als ik mijn benen scheer, een rok aantrek en een octaaf hoger ga praten… Ik word waarschijnlijk niet aangenomen.
Er is dus blijkbaar een grens aan wat er te veranderen valt. Die grens wordt, aan de ene kant, volgens mij bepaald door de maatschappij die een bepaalde verwachting heeft. En dat kan verschillen per branche, per bedrijf, per land of misschien ook wel per regio. Maar de grens wordt ook bepaald door mijzelf. Er zijn dingen die ik niet wil veranderen, gewoon omdat ik dan niet meer mijzelf ben.
Vriend Boom en ik hadden weer een gesprek
“Heb je dat ook niet af en toe?”, vroeg ik hem. “Dat je bepaalde dingen aan jezelf zou willen veranderen?” Boom schudde zijn takken heen en weer: een teken dat hij nadacht. Een paar bladeren vielen op de grond. “Je bedoelt dat ik zou willen dat m’n takken wat dunner of dikker zouden zijn of dat mijn bladeren een andere vorm zouden moeten hebben?”, vroeg hij uiteindelijk. “Inderdaad, zoiets.” Hij schudde bedachtzaam zijn hoofd.
“Ik kan me niet heugen dat ik daar ooit bij heb stilgestaan.”, zei hij. “Maar er bestaat een verhaal van een boom die dat soort gedachten wél had. Hij leefde in een bos hier niet zo ver vandaan en toen hij van twijg was uitgegroeid tot een flinke boom, kreeg hij op een dag een slanke berk in de gaten die aan de overkant stond. Vanaf dat moment leek het wel alsof hij bezeten was van de mooie vormen van de berk. Hij zaagde maar door over de slanke vormen en de elegante bewegingen. We werden er allemaal nogal moe van, kan ik je vertellen.”
Boom zweeg. “Ja, en toen?”, vroeg ik ongeduldig. “Wat gebeurde er verder?” “We probeerden hem er allemaal van te overtuigen dat hij goed was zoals hij was, dat het nou eenmaal niet de bedoeling is dat we er allemaal precies hetzelfde uitzien.”
“Dat had zeker geen effect?”, vroeg ik. Boom keek mij even aan en ik kon hem bijna horen denken. “Dat klopt.”, vervolgde hij zijn verhaal. “Het werd nog erger toen hij op een gegeven moment zichzelf kon zien in het beekje dat zich vlak naast hem bevond. De hele dag maakte hij zich druk over zijn buitenkant, waardoor hij als het ware vergat te leven. Het gevolg was dat hij er steeds slechter uit ging zien: zijn bladeren verloren langzaam hun glans en kleur.”
“Wat is er van hem geworden?”, vroeg ik nieuwsgierig.
Boom vervolgt: “Het werd herfst en zijn bladeren vielen van hem af. De bladeren bedekten het beekje en hij kon zichzelf niet langer zien. Hij werd tegen wil en dank geconfronteerd met de naakte waarheid: zichzelf. Zijn aandacht verplaatste zich van de buitenkant naar de binnenkant, want het zou niet lang meer duren voordat de winter zijn intrede zou doen en hij moest zien te overleven. Dat zat nou eenmaal in zijn natuur.”
Ik kon als het ware de wijze glimlach zien die door de woorden van Boom heen klonk. “Toen het weer lente werd, was hij de berk allang weer vergeten. Hij was trots op de hernieuwde kracht van zijn grove takken en op zijn glanzend groene bladeren. Vanaf dat moment stond hij alleen maar zichzelf te wezen in dat bos.”
‘Je kunt een koe niet leren fluiten’ – Uitspraak van een dierbare vriend van mij
Wat moet er gebeuren?
Je zult zelf goed moeten nadenken over: wat wil je wel en wat wil je niet veranderen. Maar dat betekent ook de consequenties aanvaarden. In het geval van mijn sollicitatie naar de functie van secretaresse zou dat betekenen: gewoon solliciteren zoals ík ben. Beargumenteren waarom ik toch wél geschikt ben voor die functie. Vechten voor die baan met wie ik ben. Dat zou kunnen betekenen dat ik niet word aangenomen en daar geen geld verdien. Maar als ik dat moet afwegen tegen het iedere keer weer moeten scheren van mijn benen, is het de vraag of ik daar gelukkig zou worden en duurzaam zou kunnen functioneren.
Weer terug naar jezelf
De baas wil snel resultaat boeken, maar jij bent super accuraat en hebt tijd nodig om alles nog eens te checken zodat je het zeker weet. Wil jij dan die baan koste wat het kost? Of ga je het anders aanpakken? Je werkt graag met vaste structuur en vast omschreven taken en je kunt een baan krijgen op een kinderdagverblijf waar voortdurend moet worden aangepast aan wat er gebeurt. Neem je het aan? Je solliciteert als vrouw op een functie als bouwvakker. Doen? Waarom wel/ waarom niet? Je weet nog niet 100% of je je als man of als vrouw het prettigst voelt en het is een typisch mannen-/vrouwenberoep. Wat doe je dan?
Je kunt en mag ook niet alles veranderen. Blijf jezelf, maar het heeft wel gevolgen en daar moet je zelf mee leren omgaan. Dus misschien is die baan en dat loon dan ook niet passend voor jou. Dan moet je het misschien met een uitkering blijven doen. Thuis blijven wonen zolang dat nog gaat. Misschien moet je op zoek naar een baan of werkomgeving waar het geen probleem is, maar dat is misschien wat verder weg, met minder leuke taken of een lager loon. Dat zijn dan gevolgen die horen bij de gemaakte keus.
In alle gevallen ‘niet klagen, maar dragen’. Maar verander alleen dat wat je veranderen kan en veranderen wil. Dat heeft altijd gevolgen. Vaak positief, maar ook niet altijd. Net zo goed als niet veranderen gevolgen heeft, maar die zijn vaak niet positief. ☹
Hans Mul
Senior Opleidingscoach EEGA Plus