Leren: een plicht, een recht of een keuze?

Leren is een plicht

De eerste leerplichtwet in 1900 is aangenomen om kinderen te beschermen tegen kinderarbeid. Kinderen moesten vroeger in de fabrieken en op het land werken. Het waren goedkope werkkrachten, maar daardoor konden ze natuurlijk niet naar school. Het woord ‘plicht’ in leerplicht was dus eigenlijk vooral op de ouders gericht, zij kregen boetes als ze hun kinderen toch lieten werken en niet naar school stuurden. Dat is trouwens nog steeds zo.

In 2020 de dag is omgedoopt naar de Dag van het Recht op Onderwijs en Ontwikkeling. En hoewel de leerplichtambtenaren hun handen vol hebben aan school-verzuimers is de nadruk van ‘plicht’ in Nederland toch steeds meer op ‘recht’ komen te liggen. Daarom is vanaf 2020 deze dag tot de Dag van het Recht op Onderwijs en Ontwikkeling omgedoopt.

Leren is een recht

Onderwijs is een recht, zo staat het beschreven in de wetboeken en in de mensenrechten. Basisonderwijs hoort gratis en beschikbaar te zijn. Voortgezet onderwijs en het beroepsonderwijs moet toegankelijk zijn voor iedereen. Ouders moeten vrij zijn in de onderwijskeuze voor hun kind. Dat geldt ook voor ‘zorgleerlingen’. Bijvoorbeeld kinderen of jongeren met een handicap, dyslexie, gedragsproblemen of kinderen die geen verblijfsvergunning hebben. Ook zij hebben recht op onderwijs.

De Verenigde Naties hebben zelfs een speciaal artikel opgesteld, waarin staat dat de overheid moet zorgen voor een inclusief onderwijssysteem, op alle niveaus. En voorzieningen moet bieden voor een leven lang leren. Het doel hiervan is dat ook mensen met een beperking naar vermogen hun persoonlijkheid, talenten en creativiteit optimaal moeten kunnen ontwikkelen.

Leef alsof u morgen moest sterven. Leer alsof je voor altijd leeft – Mahatma Gandhi

Leren is een keuze

Dat klinkt makkelijk, je gaat leren of je doet het niet.
Maar dan komt de moeilijkheid: Waar ga je leren, wat ga je leren, hoe ga je leren en kan je wel leren? Op die laatste vraag zeg ik volmondig ja. Iedereen kan leren!
Het kost moeite en inspanning, voor de één meer dan voor de ander. Maar ik ben ervan overtuigd dat iedereen kan leren. Veel te vaak wordt er gezegd dat iets te moeilijk of onmogelijk is, maar als je denkt in mogelijkheden kijk je er heel anders tegen aan.

Denk eens terug, toen je drie jaar was leek fietsen moeilijk. Misschien zelfs onmogelijk. En nu? Doordat je het wilde leren en door te oefenen ben je nu een volleerd fietser geworden.

Leren kan altijd

Ik ken een meisje dat geboren is met Spina Bifida (een open ruggetje), zij zou nooit kunnen lopen of normaal onderwijs volgen. Maar haar ouders stimuleerde haar om te leren. Ze kreeg een skateboard om zich te kunnen voortbewegen liggend op haar buik. Hierdoor kon ze meedoen op school. Ze zit nu op de middelbare school en rijdt op een fiets met speciale zijwielen. Leren is geen probleem voor haar.

Ik ken een jongen die langzaam zijn zicht verloor maar graag met computers werkt. Hij heeft een braille toetsenbord en voorleesfunctie op zijn computer. Zo haalde hij zijn internationale computer rijbewijs en leerde hij websites bouwen. Hij is nu ICT-helpdeskmedewerker.
En zo heb ik nog wel meer voorbeelden.

Lang leve het leren

Natuurlijk is leren meer dan naar school gaan of een opleiding volgen.
Leren is een levensbehoefte. Een baby weet dat instinctief. Het moet leren communiceren, anders is er geen melk, geen aandacht, geen zorg. Een baby leert kruipen en lopen. Dat is nuttig en brengt hem of haar verder in het dagelijks leven. Zo gaat het een leven lang door.

De puber die liever in bed blijft liggen, weet ook wel dat hij zo niet aan een diploma of goede baan komt. Hij moet nog leren om naar de langere termijn te kijken. Dan komt hij er wel.

Mensen zijn van nature ergens nieuwsgierig naar en willen verder komen. Dat is leren.
Laten we het leren vieren. Een leven lang leren: ‘Hoera!’

Mian Rouwhorst
Opleidingscoach EEGA Plus