EHBO: Eerste Hulp Bij Overprikkeling

Je bent hier:

Heb je ook wel eens het gevoel dat je hoofd op ontploffen staat en dat je écht even rust nodig hebt? Je reageert geïrriteerd op anderen en ze kunnen je maar beter even met rust laten. Als je dit herkent is de kans groot dat je wel eens overprikkeld bent geweest. Vandaag (woensdag 23 juni 2021) is het de Internationale Dag van de Overprikkeling. Maar wat is dit nou precies? Wie heeft er last van? En hoe kun je ermee omgaan? En wat nou als je als werkgever overprikkelde medewerkers rond hebt lopen? De antwoorden op deze vragen lees je in deze blog.

Prikkels zijn net als eten

Overprikkeling zou je kunnen vergelijken met dat je teveel hebt gegeten. Als je begint met eten is het nog lekker en leuk, misschien heb je flinke trek en kan je niet wachten om te eten. Maar op een gegeven moment zit je vol. En als je dan door blijft eten heb je het gevoel dat er echt niets meer bij kan. Wat nou als je dan gedwongen wordt om nog meer te eten? Uiteindelijk ‘ontplof’ je en ga je waarschijnlijk overgeven.

Prikkels zijn in eerste instantie misschien geen probleem, net als eten maar op een gegeven moment kan het teveel worden. Als je teveel gegeten hebt kun je meestal gewoon stoppen, maar met prikkels zit dat anders. Die zijn namelijk overal in de vorm van licht, geluid, geuren, smaken en gevoelens op je huid zoals de temperatuur en het gevoel van je kleding.

Prikkelverwerking

Iedereen kan overprikkeld raken, maar mensen met bijvoorbeeld ADHD, autisme of hersenletsel kunnen hier extra veel last van hebben. Dit komt doordat hun brein prikkels anders verwerkt. Vaak komen de prikkels allemaal tegelijk binnen en is het lastig om te filteren wat belangrijk is en wat niet. We staan hier vaak niet bij stil, maar een activiteit als boodschappen doen kan dan al lastig zijn. Overal in de winkel zijn mensen, er staat muziek aan, het licht is fel, er zijn geuren van het eten, je hoort de piepjes van de kassa en de zelfscanners en dan moet je ook nog bedenken wat je gaat kopen. Ook op het werk kan dit een probleem zijn, want op de gemiddelde werkplek zijn veel prikkels aanwezig.

Gevolgen van overprikkeling

Overprikkeling kun je merken op verschillende manieren. Je kunt bijvoorbeeld heel moe worden, sneller geïrriteerd raken of emotioneel worden. Ook kan het zijn dat je vergeetachtig wordt en niet meer helder kunt denken. Daar bovenop kun je ook nog fysieke klachten krijgen, zoals hoofdpijn, hartkloppingen en gespannen spieren. Bij overprikkeling maakt je lichaam stresshormonen aan, een daarvan is cortisol. Als je langdurig overprikkeld bent kunnen deze hormonen schadelijk zijn en zorgen voor bijvoorbeeld slaapproblemen, depressieve klachten, burn-out of lichamelijke klachten. Daarom is het voorkomen van overprikkeling heel belangrijk!

Tips voor werkgevers

Als je als werkgever mensen binnen je organisatie hebt werken die sneller last hebben van overprikkeling, kun je hier rekening mee houden door een prikkelarme werkplek te creëren. Let bijvoorbeeld op de volgende dingen:
– Hoe is de verlichting? Kunnen felle TL lampen vervangen worden door minder fel licht?
– Staat de radio de hele dag aan? Kan deze uit? Of op afgesproken tijden aan? Of biedt mensen de mogelijkheid om met een koptelefoon op te werken.
– Is er een rustige plek om te zitten in de pauze en is het ook mogelijk voor medewerkers om in hun eentje pauze te houden?
– Is de temperatuur van de werkplek te regelen en kan er een raam open?
– Zijn de werkzaamheden die gedaan moeten worden duidelijk? (want ja: gepieker, twijfels en onzekerheden zijn ook prikkels!)
– Is de werkplek netjes of liggen er veel spullen? Een rustige plek zorgt voor een minder vol hoofd.

Trek je terug bij overprikkeling

Als je nou zelf overprikkeld bent, of bent geworden door bovenstaande lijst, zijn er gelukkig ook dingen die je kunt doen. Trek je terug op een rustige plek, ga douchen of in bad, of ga de natuur in. In de natuur verlaag je namelijk het aantal stresshormonen in je lichaam, waardoor je weer tot rust komt. Ben je als werkgever enthousiast geworden en wil je je bedrijf inclusiever en prikkelarm maken? Wees dan ook vooral creatief, kijk naar wat er wél kan en vergeet niet om je medewerkers te betrekken!

Anne Bourgonje 
Gedragscoach EEGA Plus